Bamieh, Bamya ve Tulumba Tatlısı

Bamieh, Bamya ve Tulumba Tatlısı

Tulumba kelime kökeni itibariyle İtalyanca olduğundan İtalya'da benzer bir tatlı var mı diye uluslararası bir haber ajansında çalışan arkadaşım Burak'a sordum. O da benim için araştırdı sağolsun.  O da benzer tatlı var mı diye İtalyan bir arkadaşına sorduğunda "zeppola" isimli bir tatlıdan bahsetmiş ona. Gerçekten de zeppola yivli yapısı ile tulumbaya benziyor.  Ayrıca araştırmayı derinleştirmiş ve bizim tulumbaya benzeyen tatlı olarak İran'da "bamieh" isimli tatlıyı bulmuş. İtalyadaki tatlının hamuru yoğurtsuz İrandaki tatlının hamuru yoğurtluymuş. Ayrıca her iki tatlı da daha çok kutsal günlerde yeniliyormuş.

İtalya ve İran'da bu tatlıların geçmişi 15. yüzyıla kadar gidiyormuş.

Mahmut Nedim'in 1900 tarihinde tatlının Erzurumda yapıldığına ilişkin bilginin İtalya ile bağlantısını araştırdığında karşısına Karaköy'de yaşayan Ermeniler çıkıvermiş. Osmanlı zamanında Cenevizlilerin (İtalyanların) Karaköy limanı ve Galata bölgesinde yaşadığı, bu bölgede yaşayan Ermenilerin "zeppola" tatlısını öğrendiği ve  tulumba tatlısının buradaki Ermeni ustalar vasıtasıyla Erzurum'a gittiği yönünde rivayetlerle karşılaşmış.

Halen bugün Ermenistanda tulumba tatlısı yapılmakta.

Ancak benim ilgimi "zeppola"dan daha çok "bamieh" çekti. Zira şekil itibariyle aynı bizim tulumba tatlısı.

Bamieh ismi bizim bamya ile aynı. Yani bizdeki tulumba tatlısının ismi İranda bamya. Tulumba tatlısının sırtındaki yivli şekil aynen bamyanın şekline benziyor.

Tulumba tatlısının Cenevizliler, Ermeniler yolu ile Erzuruma geldiği yönündeki rivayet bana zayıf geldi. İran Erzurum'a daha yakın Ermeniler ve Türkler tatlıyı İranlılardan öğrenmiş olabilirler. 

Bamya yedi köşeli iken bizdeki tulumba tatlısının köşeleri yada yivlerinin sayısı çok daha fazla.

Bu köşe sayısında da bir hikmet var mutlaka ama buraya girmiyorum şimdilik.

Tulumba aletinin ismini biz tatlı ismi olarak söylerken İranlılar tatlının şeklinden dolayı ona bamya diyorlar anlaşılan.

Teknolojiyi batıdan içeriğini doğudan almışız gibi geliyor bu tatlıda.

Ki bu tarz Türklerin tarzına çok benziyor.