Zerde

Zerde günümüzde yaşamaya devam eden nadir tarihi tatlılarımızdan.

Zerde Farsça'da sarı renk ve safran bitkisi anlamına geliyor.

Zerdenin yapımında kullanılan safran Arapça'da "zafaran" isimli sarı renk veren soğanlı bitkinin isminden dilimize geçme.

Bu bitkinin tepeciklerinin kurutulmasıyla elde edilen baharata da safran deniyor.

Türkiye'de safran'ın en bol olduğu yer Safranbolu. 

Zerde tatlısına tad, koku ve sarı renk vermesi için safran konuluyor.

Safran çok pahalı olduğundan zerde genelde zerdeçal veya aspir kullanılarak yapılıyor.  Zerdeçal ve aspir sarı renk veren başka tür bir bitkiler. Zerdeçal'a Hint Safranı da deniyor.  Aspire Haspir denildiği gibi bazı yalancı baharatçılarca halka safran diye satılmasından dolayı "yalancı safran" da deniyor.

Zerde benzeri bir tatlı Hindistan, Pakistan ve Bangladeş'te de yapılıyor oradaki ismi bizdekine benzer şekilde "Zarda". Zarda ismi zannedersem yine içine konulan 'safran'ın tatlıya sarı renk vermesinden dolayı. Bu tatlının isminin yanı sıra içeriği de zerdeye çok benziyor. Ayrıca bu tatlı bizdeki gibi oralarda da özellikle düğünlerde yeniyor.

Zerdenin tarihi bir geçmişi var.

III. Ahmet'in şehzadelerinin 1719 yılındaki sünnet düğününü tasvir eden Levni'nin çanak yağması isimli minyatüründe zerdenin pilav üzerinde sunulduğu görülüyor.

Ayrıca Yeniçerilere savaş sonrasında ve maaş ödeme zamanlarında zerde dağıtıldığı kayıtlarda yeralıyor.

Zerde mevlid, Ramazan ve bayramlarda da yapılan bir tatlı 

Zerde tarihi süreçte bademli, sütlü, tarçınlı, karanfilli ve kuru üzümlü olarak da yapılmış.

Zerdeyi menüsünde sürekli bulunduran çok az sayıda tatlıcı veya lokanta bulunsa da zerde işkembecilerin baş tatlısı.

Fotoğrafı Safranbolu'da çekip bana gönderen sevgili dostum Gökhan Elmaslı'ya teşekkür ediyorum.