Trileçe

Trileçe

Son zamanlarda Türkiye'de çok popüler olmuş bir tatlı. Tri üç, leçe süt demek. Üç sütten yapılma anlamına geliyor bu tatlının ismi. 

Bu üç sütün, sütün üç farklı hali olan normal taze süt, yoğunlaştırılmış şekerli süt ve sıvısı azaltılmış süt olduğunu ileri sürenler olduğu gibi bu üç sütün inek, manda ve keçi sütü olduğunu söyleyenler de var.

Balkan tatlısı dense de ben en güzelini Tiran'da yedim. Bana göre bir Arnavut tatlısı. Ancak isminden yola çıkınca işler biraz karışıyor. 

Tri Arnavutça, Boşnakça ve Makedoncada üç. Burası tamam. Fakat süt bu dillerde leç diye geçmiyor. Süt İspanyolcada leche şeklinde ifade ediliyor. Üç sayısı bu dilde tres. Bu tatlı ismi İspanyolcada tres leche oluyor. İspanyolcanın hakim olduğu Meksika ve Güney Amerika ülkelerinde tres leches cake isimli bir tatlı keke rastlıyoruz.

İngilizlerin trifle ve İtalyanların tiramisu tatlılarının stili de bu tatlıya benziyor. Tatlının temeli pandispanya ve süt. Pand-ispanya İtalyanların, ancak bunun ismi ispanyol ekmeği anlamına geliyor. Yani yine İspanyollara varıyoruz. 

Arnavutların İtalya ile ilişkileri eskilere dayanıyor. Arnavutların bir kısımına Gega bir kısmına Toska deniyor. Hatta İtalya'daki Toskana, Toska Arnavutlarının yaşadığı yer anlamına geliyor. 

Vel hasılı bu tatlının kökeninin isminden hareketle İspanyol olduğu söylenebilir. Ancak bu tatlı Toskana üzerinden İtalyaya, oradan İspanyaya oradan Güney ve Orta Amerika'ya gitmiş olabilir mi ? diye aklıma da gelmiyor değil hani :)

Tirandayım ve buranın trileçesi bir başka gerçekten. Üç sütün ne olduğunu sorduğum Arnavut usta keçi sütü, manda sütü gibi üç çeşit süt değil, sütün üç farklı şeklini kullanılıyoruz dedi. Bu üç süt: normal süt, süt kreması ve yoğunlaştırılmış sütmüş.

Trileçenin menşeini de sordum. İtalyan galiba dedi gülümseyerek. İtalyancada üç tre, süt latte demek. İspanyolların tres leche sinden sonra şimdi karşımıza İtalyanların tre latte si çıktı.

Arnavutluk Avrupa yolunda hızla ilerliyor. Yakın ilişki içinde oldukları ve çokça Arnavutun yaşadığı İtalya onlar için rol model ülke konumunda. 

Bunu sokaklardaki gençlerin kıyafetlerinden, cafelerdeki tarzdan ve italyan mutfağının etkisinden net olarak görebiliyorsunuz.

Buradan hareketle meşhur trileçe tatlısının İtalyadaki tre latte turtasının Arnavut yorumu olabileceği kanaatine vardım.

Tabi ki bu konuda kesin bir şey söylenemez ve bu tartışma epey devam eder.

Ancak kesin bir şey var, o da Tiranda trileçe yememişseniz trileçe yemiş sayılmazsınız.